Jeneratör, transformatör, elektrikli motor, aydınlatma armatürü, buzdolabı, çamaşır makinası ve bunlar gibi elektrik ile çalışan araçların, normal çalışma sırasında gerilim altında olmayan, yani aktif olmayan metal kısımlarının, bir iletken aracılığı ile toprakla birleştirilmesi işine topraklama denmektedir.
Topraklama, ev ve işyerlerinde kullanılan cihazlarda herhangi bir elektrik kaçağı olması durumunda, insan hayatını tehlikeye atmamak için, gerilim altında olmayan bölümlerin bir iletken ile toprağa bağlanmasıdır.
Topraklama ihtiyacı şu nedenlerle olabilir:
- Koruma amaçlı topraklama: insanların elektrikli araçların metal kısımlarında olabilecek gerilimlere karşı korunması amacı ile topraklama yapılabilir.
- İşletme için topraklama: işletme akım devresi, tesisin düzgün çalışması için topraklanabilir.
- Fonksiyon amaçlı topraklama: bir iletişim tesisi veya bir işletme elemanının beklenen fonksiyonu yerine getirmesi için topraklama yapılabilir. Örneğin yıldırım etkilerine karşı korunma, raylı sistem topraklaması gibi.
Topraklama konusunda, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği, Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği, Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği ve benzeri birçok yasal düzenleme bulunuyor.
Çeşitli topraklama tesislerinin muayene, ölçme ve denetlemelere yönelik önerilen kontrol dönemleri şu şekildedir:
- Elektrik üretim, iletim ve dağıtım tesisleri için (enerji nakil ve dağıtım hatları hariç) 2 yıl
- Enerji nakil ve dağıtım hatları için 5 yıl
- Sanayi tesisleri ve ticaret merkezlerinde,
◦ Topraklamalara ilişkin dirençlerinin muayene ve ölçülmesi için 1 yıl
◦ Topraklama tesisleri ile ilgili diğer muayene, ölçme ve kontroller için 2 yıl
- Sabit olmayan tesislerde,
◦ Sabit işletme elemanları için 1 yıl
◦ Yer değiştirebilen işletme elemanları için 6 ay
- Parlayıcı, Patlayıcı Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İş yerleri ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük kapsamına giren topraklama tesisleri ve ıslak ortamlarda çalışılan iş yerlerindeki topraklama tesisleri için 1 yıl
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayınlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na dayanarak çıkardığı İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre de, ilgili standartlarda başka bir süre öngörülmemişse, yılda en az bir kez topraklama muayenesinin yapılması gerekmektedir.